Melissologia
Θέλετε να αντιδράσετε στο μήνυμα; Φτιάξτε έναν λογαριασμό και συνδεθείτε για να συνεχίσετε.
Melissologia

Ελληνικό Φόρουμ συζητήσεων για τις Μέλισσες
 
ΦόρουμΦόρουμ  Latest imagesLatest images  ΕγγραφήΕγγραφή  Σύνδεση  BlogBlog  

 

 Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση

Πήγαινε κάτω 
ΣυγγραφέαςΜήνυμα
Melissologia
Διαχείριση
Melissologia


Αριθμός μηνυμάτων : 682

Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση   Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση Icon_minitimeΚυρ Σεπ 26, 2010 1:21 pm

Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση

Ιωάννης Θεμ. Αναγνωστόπουλος

Γεωπόνος
Εργαστήριο Μελισσοκομίας
Α.Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας, Φλώρινα

Ορισμένα πράγματα τα έχεις δίπλα σου, μεγαλώνεις συνηθισμένος σε αυτά και τις περισσότερες φορές η αξία που τους προσδίδεις τα αδικεί... ώσπου κάποια στιγμή αρχίζεις να την αντιλαμβάνεσαι στην πραγματική της διάσταση. Κάτι αντίστοιχο έχω διαπιστώσει με τα πλεκτά κεριά. Εάν ανατρέξω στις παιδικές μου αναμνήσεις, αναμφίβολα σημαντική θέση κατέχουν οι στιγμές της επεξεργασίας του κεριού πριν το πουλήσουμε στους κηροπλάστες. Θυμάμαι το ξεχωριστώ κίτρινο κερί που μαζεύαμε από τα ξελεπίσματα του τρύγου όπως θυμάμαι και ως παιδί να παίζω με τα πλεκτά αεροπλανάκια αλλά και το πασχαλινό μου κέρινο καλάθι για το οποίο περηφανευόμουνα ότι ήταν φτιαγμένο από το «δικό μας» κερί. Με το πέρασμα του χρόνου και καθώς άρχιζα να βλέπω ορισμένα πράγματα με μια άλλη σκοπιά, συνειδητοποίησα ως Φλωρινιώτης πλέον την αξία των κεριών. Ο καθένας που θα αφιερώσει λίγα λεπτά για να τα παρατηρήσει, θα συμφωνήσει ότι τα πλεκτά κεριά της Φλώρινας αποτελούν ένα είδος τέχνης που αξίζει κάθε τιμή. Αυτός είναι και ο σκοπός του άρθρου… να σας παρουσιάσω μια ξεχωριστή τέχνη, που εξαρτάτε από ένα μοναδικό προϊόν της μέλισσας, το κερί.

Η κηροπλαστική ίσως από μόνη της αποτελεί έναν ειδικό κλάδο της τέχνης. Τα πρώτα κεριά ήταν μάλλον απλές κατασκευές που σκοπό είχαν το φωτισμό και σιγά σιγά εξελίχτηκαν στο να χρησιμοποιούνται και στις θρησκευτικές τελετές. Στα νεώτερα χρόνια η κηροπλαστική με την τεχνολογία που διαθέτει στην κατηγορία των διακοσμητικών κεριών παρουσιάζει πραγματικά έργα τέχνης. Πρόκειται όμως για βιοτεχνικά χυτά κεριά, στα οποία σπάνια χρησιμοποιείτε το αγνό κερί μελισσών και τα οποία παράγονται μαζικά χωρίς ουσιαστικά να έχουν να επιδείξουν κάτι το διαχρονικό και πραγματικά ιδιαίτερο. Τα πλεκτά κεριά όμως δεν είναι ένα βιοτεχνικό προϊόν αλλά αποτελούν μια μορφή χειροποίητης καλλιτεχνικής κηροπλαστικής. Σε αυτή τους την ιδιαιτερότητα εάν προστεθεί και ότι για το κάθε κερί υπάρχει και μια ιστορία, αφού είναι συνδεδεμένα με τις ελληνικές λαϊκές μας παραδόσεις, τότε τα κεριά αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν έργα τέχνης με παράδοση.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτή την εικόνα.]
(Το «Νυφικό» κερί που δωρίζεται στην νύφη από τον πεθερό κατά το γάμο)

Η τέχνη των πλεκτών κεριών, σύμφωνα με τις διηγήσεις των παλιών κηροπλαστών, φαντάζει από την εποχή του Βυζαντίου. Όσο αίγλη και αν προσδίδει η αφήγηση, δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί ακόμα στοιχεία που να τεκμηριώνουν μια τόσο αρχοντική κληρονομιά. Από τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί πρέπει να ήταν αρκετά διαδεδομένα στο παρελθόν, αφού υπάρχουν έθιμα από τη Σαλαμίνα, την Εύβοια και φυσικά την Έδεσσα και τη Φλώρινα όπου συνεχίζεται να πλέκονται κεριά σε πολυάριθμα σχέδια. Ο ισχυρισμός ότι οι «ρίζες» των πλεκτών κεριών βρίσκεται στην Ανατολή όπου ήταν ευρύ η χρήση τους και ότι από τους πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης και των παραλίων της Μικρά Ασίας διαδόθηκαν στην χώρα πρέπει να θεωρηθεί βάσιμος, αλλά μάλλον υπήρχε και πριν το 1922 διάδοση, τόσο της τέχνης όσο και της χρήσης των κεριών, από την Ανατολή προς πόλεις όπως τη Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι. Από το δε Μοναστήρι (Bitola στην FYROM) κατάγονται οι σημερινοί κηροπλάστες της Φλώρινας και της Έδεσσας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτή την εικόνα.]


(νεκρικά και πασχαλιάτικα κεριά)

Αν ρωτηθεί κάποιος κηροπλάστης να περιγράψει τα κεριά που φτιάχνει θα απαντήσει «Τα πλεχτά κεριά της Φλώρινας, δεν περιγράφονται, βλέπονται μόνο και θαυμάζονται» και κάπως έτσι είναι και η πραγματικότητα. Υπάρχουν δύο κατηγορίες πλεχτών κεριών, τα νεκρικά που είναι πιο σεμνά και στο φυσικό χρώμα του κεριού και τα πασχαλιάτικα που είναι και τα πιο εντυπωσιακά. Αν και τα πιο πολλά σχέδια που απαντιούνται είναι παραδοσιακά, υπάρχουν και πιο σύγχρονα που υποδηλώνουν τις καλλιτεχνικές  αναζητήσεις των δημιουργών τους. Έτσι π.χ. στα πασχαλιάτικα κεριά συναντούνται περίπου είκοσι διαφορετικά σχέδια όπου το τελικό σχήμα καθορίζει και την ονομασία του κεριού. Όπως διηγούνται οι κηροπλάστες, σύμφωνα με την παράδοση κάθε κερί έχει τον δικό του συμβολισμό ως προς την χρήση. Τα νεκρικά κεριά έχουν ιδιαίτερη χρήση, όπως και τα πασχαλιάτικα όπου π.χ. το νυφικό κερί που το προσφέρουν τα πεθερικά στις νέες τους νύφες, το καλαθάκι που είναι για να βάζουν μέσα το κόκκινο αβγό τα παιδιά και οι διάφορες φιγούρες όπως τα πετεινάρια, τα αεροπλανάκια και τα ρολόγια που εντυπωσιάζονται τα πιο μικρά παιδιά και τα βλέπουν και σαν παιχνίδι.

Η κατασκευή των πλεκτών κεριών δεν είναι εύκολη εργασία. Την όλη διαδικασία οι κηροπλάστες την διαχωρίζουν σε τρία στάδια που είναι το άσπρισμα του κεριού, η κατασκευή του κέρινου κορδονιού και το πλέξιμο των κεριών. Σκοπός του κηροπλάστη είναι να κατασκευάσει ένα κέρινο κορδόνι (που το ονομάζουν «σαμά») με το οποίο στην συνέχεια θα πλέξει το επιθυμητό κερί.

Για τη κατασκευή του σαμά απαιτείται βαμβακερό φυτίλι και αγνό κερί μέλισσας. Το κερί που χαίρει ιδιαίτερης προτίμησης είναι αυτό από τα ξελεπίσματα του τρύγου που ετοιμάζουν οι μελισσοκόμοι της Φλώρινας σε πλάκες. Αυτό το κερί θεωρείτε αρίστης ποιότητας επειδή έχει μια φυσική πλαστικότητα αλλά και γιατί είναι πιο εύκολο το άσπρισμα του. Το κερί αφού πρώτα το επεξεργαστεί ο κηροπλάστης σε λεπτά φύλλα που μοιάζουν με ροκανίδια, λευκαίνεται με την έκθεση του στις ακτίνες του ήλιου κατά τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού. Το λευκασμένο κερί (που το ονομάζουν «πούφκα») τοποθετείται σε μεγάλα ξύλινα βαρέλια για να χρησιμοποιηθεί το χειμώνα στην κατασκευή του σαμά. Για την κατασκευή του σαμά χρησιμοποιείται μια ειδική κατασκευή όπου το φιτίλι περνάει πολλαπλές φορές μέσα από λιωμένη πούφκα ώσπου ο σαμάς αποκτήσει το επιθυμητό πάχος. Στη συνέχεια μαζεύεται ο σαμάς σε μικρές κουλούρες (που τις ονομάζουν «κίσκες») και αποθηκεύεται σε κλειστά κιβώτια ως την πλέξη του με το χέρι σε κεριά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σύγχρονοι κηροπλάστες αναμειγνύουν στο κερί της μέλισσας με 20-30 % καλής ποιότητος παραφίνη, χρώματα ελαίου και αρώματα.

Στην Φλώρινα λειτουργεί ακόμα ένα εργαστήριο παραγωγής πλεκτών κεριών όπου ο καλλιτέχνης κηροποιός,  σε αυτήν την περίπτωση ο κ. Δημήτριος Τσούκας, θα χαρεί να ξεναγήσει τον επισκέπτη. Αν και ο επισκέπτης μπορεί να δει στο πάγκο του κηροπλάστη «όμορφα διακοσμητικά κεριά» στην ουσία θαυμάζει κεριά με σημαντική αξία στο χώρο της πολιτισμικής μας κληρονομιά.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτή την εικόνα.]
(η κατασκευή του σαμά από τον Φλωρινιώτη κηροπλάστη κ. Δημήτριο Τσούκα)


[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτή την εικόνα.]
(το πλέξιμο της «καλάθας» που θεωρείται ο "βασιλιάς" των πλεκτών κεριών, ένα παραδοσιακό "ψυχοκέρι", που ανάβονταν τη Μεγάλη Τρίτη σε ανάμνηση των προγόνων)

Όλες οι φωτογραφίες είναι του κ. Δημ. Τσούκα από το εργαστήριο κηροπλαστικής «Τσούκα» (Σαρανταπόρου 29, Φλώρινα), τον οποίο και ευχαριστώ που μου επέτρεψε για την συγγραφή του άρθρου να χρησιμοποιήσω υλικό από την ιστοσελίδα του: [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σημείωση Melissologia H.B.F.:
Το φόρουμ υιοθετεί και παροτρύνει την εφαρμογή σε κάθε περίπτωση των κανόνων ορθής αρθρογραφίας. Παρακαλούμε να αναφέρεται με σαφήνεια και ορθά τις βιβλιογραφικές σας πηγές κάθε φορά που αντλείται στοιχεία από αυτές για τα γραπτά σας κείμενα.

Η αναφορά στο άρθρο αυτό γίνεται ως εξής:

Αναγνωστόπουλος, Ι.Θ. 2010. Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση. Μελίαμα 12:20-22.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
 
Πλεκτά κεριά, έργα τέχνης με παράδοση
Επιστροφή στην κορυφή 
Σελίδα 1 από 1
 Παρόμοια θέματα
-
» Κλήρωση βιβλίου Μελισσοκομία και μελισσοκομική παράδοση στην περιοχή της Φλώρινας
» Διακοσμητικά κεριά..
» Σκουρα κερια
» ΚΗΡΟΤΕΧΝΙΕΣ φτιάχνω ΚΗΡΑΛΟΙΦΕΣ, ΚΕΡΙΑ, ΣΑΠΟΥΝΙΑ με φυσικό κερί μέλισσας-Δημήτρης Καρακούσης

Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτήΔεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης
Melissologia :: Οι Μέλισσες στις Καλές Τέχνες :: Οι άλλες καλές τέχνες-
Μετάβαση σε: