Melissologia
Θέλετε να αντιδράσετε στο μήνυμα; Φτιάξτε έναν λογαριασμό και συνδεθείτε για να συνεχίσετε.
Melissologia

Ελληνικό Φόρουμ συζητήσεων για τις Μέλισσες
 
ΦόρουμΦόρουμ  Latest imagesLatest images  ΕγγραφήΕγγραφή  Σύνδεση  BlogBlog  

 

 Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής

Πήγαινε κάτω 
4 απαντήσεις
ΣυγγραφέαςΜήνυμα
Mayyor
Νέο Μέλος
Νέο Μέλος



Αριθμός μηνυμάτων : 12

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΚυρ Μάης 19, 2013 10:18 pm

Ο λατίνος συγγραφέας Πετρώνιος (Gaius Petronius) έζησε τον 1ο  μ.Χ. αιώνα, υπήρξε μέλος του στενού κύκλου του Νέρωνα, ήταν μάλιστα elegantiae arbiter (κριτής του καλού γούστου), ήτοι διοργανωτής – τελετάρχης των συμποσίων και των λοιπών διασκεδάσεων του  αυτοκράτορα. Το «Σατυρικόν» του περιελάμβανε δεκαέξι τουλάχιστον βιβλία από τα οποία σώζονται δύο κι αυτά όχι ολόκληρα. Στο έργο αυτό και συγκεκριμένα στο τμήμα του που αφορά στο «Δείπνο του Τριμαλχίωνα» (Cena Trimalchionis) ο συγγραφέας αναφέρεται μεταξύ άλλων στις μέλισσες και το μέλι. Οι αναφορές αυτές δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής από τους μελετητές της ιστορίας της μελισσοκομίας, κατά την άποψή μας ωστόσο επιτρέπουν να εξαχθούν ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Γράφει λοιπόν ο Πετρώνιος (Satyricon, 38) πως ο ζάπλουτος Τριμαλχίωνας “Mel atticum ut domi nasceretur, apes ab Athenis iussit afferri; obiter et vernaculae quae sunt, meliusculae a Greeculis fient”, έφερε δηλαδή μέλισσες από την Αθήνα για να παράγει στο σπίτι του αττικό μέλι και να βελτιωθούν συγχρόνως οι ντόπιες μέλισσες από τις ελληνικές. Εξ όσων γνωρίζουμε αυτή είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για μεταφορά σμηνών μια φυλής μελισσών στην περιοχή μιας άλλης, με την ελπίδα πως με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί καλύτερη παραγωγή μελιού και θα βελτιωθούν τα χαρακτηριστικά της τοπικής φυλής.

Όσον αφορά στην πόλη στην οποία έλαβε χώρα η Cena Trimalchionis που περιγράφει ο Πετρώνιος, υπάρχει διχογνωμία ανάμεσα στους μελετητές του έργου του συγγραφέα, όλοι όμως τοποθετούν την εν λόγω πόλη στην Καμπανία (Ράιος, 2000). Στην περιοχή αυτή η τοπική μέλισσα είναι η κίτρινη λεγόμενη μέλισσα, η Apis meliffera ligustica η διαφορά της οποίας με τη φυλή της Αττικής, την Apis meliffera cecropia, γίνεται άμεσα αντιληπτή λόγω της διαφοράς τους στο χρώμα. Θεωρώντας λοιπόν ο Τριαμαλχίωνας ανώτερη τη φυλή της Αττικής, προφανώς γιατί αυτή παρήγαγε το πλέον φημισμένο (και ακριβό) τότε μέλι, θέλησε να βελτιώσει τις μέλισσές του και να προσπαθήσει να παράγει στην περιοχή του ποιοτικότερο μέλι, εφάμιλλο αυτού της Αττικής (Μαυροφρύδης, 2011).

Έχει αναφερθεί, ως αντίφαση μάλλον, η άποψη πως ο Τριμαλχίωνας βάζει να του φέρουν μέλισσες από την Αθήνα, μολονότι θα μπορούσε κάλλιστα να προμηθευτεί από την ιταλική αγορά αττικό μέλι σε εξαιρετική ποιότητα, καθώς το μέλι ήταν ένα από τα αθηναϊκά προϊόντα που εξαγόταν σε σημαντικές ποσότητες στην Ιταλία (Chouliara-Raios, 1989: 78, n. 182). Βεβαίως και θα μπορούσε. Άλλωστε ο ίδιος διέθετε αττικό μέλι! Λίγο παρακάτω στο κείμενο (Satyricon, 56), κατά την περιγραφή μια λοταρίας που γίνεται κατά τη διάρκεια του δείπνου, σε κάποιον που ο λαχνός του έγραφε “passeres et muscarium” (σπουργίτια και μυγοπαγίδα) δίνονται “uvam passam et mel Atticum”, δηλαδή ξερό σταφύλι (σταφίδες) και μέλι αττικής. Ο σκοπός του Τριμαλχίωνα ήταν - και αναφέρεται ξεκάθαρα – να παραχθεί στα κτήματά του «αττικό» μέλι και να βελτιωθούν οι ντόπιες μέλισσες ώστε να το παράγουν σε ικανοποιητική ποσότητα. Με άλλα λόγια, τον Τριμαλχίωνα δεν τον ενδιαφέρει να παραμείνει απλώς καταναλωτής αττικού μελιού αλλά επιθυμεί να γίνει παραγωγός «αττικού» μελιού στην περιοχή του, με ό,τι ίσως αυτό συνεπάγεται από οικονομικής άποψης σε περίπτωση επιτυχίας του.

Σήμερα βέβαια είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως η τοπική χλωρίδα είναι κυρίως υπεύθυνη για την ποιότητα του παραγόμενου μελιού. Στην περίπτωση της Αττικής κατά την αρχαιότητα, στην ποιότητα, ενός τουλάχιστον μέρους του παραγόμενου μελιού, θα έπαιζε ασφαλώς σημαντικό ρόλο και ο τρύγος χωρίς τη χρήση καπνού, η παραγωγή δηλαδή του ξακουστού «άκαπνου μέλιτος», στο άρωμα του οποίου δεν επιδρούσε καθόλου η μυρωδιά του καπνού. Η προσπάθεια λοιπόν του Τριμαλχίωνα να παράξει στην Καμπανία «αττικό» μέλι με τη χρησιμοποίηση απλώς μελισσών της φυλής που το παρήγαγαν  στην Αθήνα μπορεί να φαντάζει σε εμάς κάπως παράδοξη, δεν θα πρέπει ωστόσο να μας διαφεύγει το επίπεδο των γνώσεων της εποχής για την οποία μιλάμε.  

Βιβλιογραφία:

Chouliara-Raios, H. 1989. Lʼ abeille et le miel en Egypte dʼ aprιs les papyrus grecs (Universitι de Jannina) Jannina.
Μαυροφρύδης, Γ. 2011. Η μελισσοκομία στον ρωμαϊκό κόσμο. Μελισσοκομική  Επιθεώρηση, 25(4): 266-271.
Petronius, Satyricon (Loeb).
Ράιος, Δ. 2000. Melissa Tarentina (Μέλισσα η Ταραντίνη): Petronii Satyricon 61, 6-8, Η μέλισσα και τα προϊόντα της, ΣΤ΄ Τριήμερο Εργασίας, Νικήτη 12-15 Σεπτ. 1996, Αθήνα (Π.Τ. Ι. ΕΤΒΑ), σ. 112-131.

Σημείωση Melissologia H.B.F.:
Το φόρουμ υιοθετεί και παροτρύνει την εφαρμογή σε κάθε περίπτωση των κανόνων ορθής αρθρογραφίας. Παρακαλούμε να αναφέρεται με σαφήνεια και ορθά τις βιβλιογραφικές σας πηγές κάθε φορά που αντλείται στοιχεία από αυτές για τα γραπτά σας κείμενα.
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
monarchis
Συντονιστική ομάδα
Συντονιστική ομάδα
monarchis


Αριθμός μηνυμάτων : 1942

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΚυρ Μάης 19, 2013 10:52 pm

Mayyor καταπληκτικό άρθρο. Πραγματικά σε ευχαριστώ για την τόσο πλούσια γνώση σε ένα τόσο μικρό άρθρο. Πίσω όμως από τις γραμμένες που εγραψες εγώ διακρίνω και κάτι άλλο. Πως από την τότε εποχή είχαν τη διάθεση, τον οραματισμό και τη βαθειά παιδεία για το τέλειο είδος μέλισσας. Ο Brother Adam έρχετε δεύτερος όπως και η backfast. Φαντάζομαι πως και στα υπόλοιπα έργα του θα αναφέρει για τη μέλισσα λόγω του έντονου πάθους που είχε για το Αττικό μέλι εκτός και εάν το έργο που προαναφέρθηκε ήταν το τελευταίο του. Δεν μπορούμε να μην υποθέσουμε πως θα μπορούσε να φέρει και άλλες φυλές για να υιοθετήσει τα πλεονεκτήματα τους...
Οπως και να χει όμως δημιουργείται η εξής απορία: η σύγχρονη ligustica έχει γενετικά χαρακτηριστικά από την αρχαία cecropia;

Σε ευχαριστούμε και πάλι!!!
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
ΚΑΝΑΡΗΣ
Ενεργό Μέλος
Ενεργό Μέλος
ΚΑΝΑΡΗΣ


Αριθμός μηνυμάτων : 450

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΔευ Μάης 20, 2013 11:33 am

monarchis έγραψε:
...
Πως από την τότε εποχή είχαν τη διάθεση, τον οραματισμό και τη βαθειά παιδεία για το τέλειο είδος μέλισσας...

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αμετροέπεια και μεγαλύτερη ύβρις από αυτή τη φράση-λογική.
Η σύγχρονη επιστήμη, αναγνωρίζει αυτό που η φύση πάντα ήξερε.
Οι αγελάδες για παράδειγμα που φέραμε από την Ολλανδία, παράγουν περισσότερο γάλα από τις ντόπιες ράτσες (βραχυκερατική κλπ), αλλά θέλουν και τεράστιες ποσότητες τροφής για να τραφούν, σε αντίθεση με τις ντόπιες ράτσες, που αν και παράγουν λιγότερο, τρέφονται μια χαρά από τα λιγοστά φρύγανα του δικού μας ξηροθερμικού περιβάλλοντος.
Το ίδιο γίνεται με ένα σωρό ζώα και φυτά.
Ας εμπιστευθούμε λίγο την φύση, ας προσπαθήσουμε να αφουγκραστούμε τα μυστικά της, κερδισμένοι θα βγούμε. Εξ' άλλου μονάχα από αυτή εξαρτόμαστε....

Mayyor, το κείμενο εξαιρετικό. Σε ευχαριστούμε.
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
monarchis
Συντονιστική ομάδα
Συντονιστική ομάδα
monarchis


Αριθμός μηνυμάτων : 1942

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΔευ Μάης 20, 2013 1:12 pm

Κανάρη με βρίσκεις απόλυτα σύμφωνο σε ο.τι έγραψες.
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
Throubee
Ενεργό Μέλος
Ενεργό Μέλος
Throubee


Αριθμός μηνυμάτων : 808

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΔευ Μάης 20, 2013 6:56 pm

“passeres et muscarium” (σπουργίτια και μυγοπαγίδα)

????????????????????????????????????????????????????????????????????
kolimenos affraid lol! htipieme he he he klama sokaristiko skeftome

μήπως εννοεί μανιτάρια ο Poet? giros
giros giros giros kalo kalokairi!
Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
Mayyor
Νέο Μέλος
Νέο Μέλος



Αριθμός μηνυμάτων : 12

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΣαβ Μάης 25, 2013 10:27 pm

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου είναι βέβαια ένα μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας σατυρίζει τα ήθη της Ρώμης της εποχής του και ειδικά των νεόπλουτων απελεύθερων. Αρκετοί μάλσιτα είναι εκείνοι που πιστεύουν πως ο Πετρώνιος επινόησε τον ήρωά του στο Σατυρικόν για να καταγράψει τη δική του πραγματικότητα. Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν ήταν μελισσοκόμος ούτε φαίνεται να είχε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις μέλισσες. Η αναφορά του ωστόσο στην εισαγωγή μελισσιών της Αττικής δεν παύει να είναι σημαντική.

Όσον αφορά στο τι θέλει να πει ο "poet" και το άν μιλά για μανιτάρια ...:
Η σχέση μεταξύ των σπουργιτιών και της σταφίδας στηρίζεται σε ένα φωνητικό παιχνίδι ανάμεσα στις λατινικές λέξεις pesseres (σπουργίτια) που μπορεί να εκληφθεί και ως passae res (κρεμασμένα, στεγνά πράγματα, προϊόντα) και uva passa (στεγνό σταφύλι, σταφίδα). Η σύνδεση της μυγοπαγίδας με το μέλι πρέπει να αναζητηθεί σε άλλους λόγους, ίσως στο γεγονός πως το μέλι έλκει τις μύγες και τις παγιδεύει επιτρέποντας την εξόντωσή τους.



Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
Throubee
Ενεργό Μέλος
Ενεργό Μέλος
Throubee


Αριθμός μηνυμάτων : 808

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΠεμ Μάης 30, 2013 2:45 am

Φίλε Μayor ας είναι και μυγοπαγίδα!
Ένα είναι το σίγουρο "ότι είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι!"
Πάντως βρε παιδιά εκφράζοντας την ταπεινή μελισσοκομική μου άποψη σίγουρα δε θα μου έκανε εντύπωση η επιθυμία ενός Ρωμαίου να αγοράσει και να μετακινήσει μελίσσια από την περιοχή της Αττικής στην Ιταλία,πόσο μάλλον όταν αυτός ο Ρωμαίος είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας ενός σατυρικού μυθιστορηματος.
Πράγματι ο ζάπλουτος Τριμαλχίωνας σε αντίθεση με τους Αθηναίους μελισσοκόμους - παραγωγούς δέν έχει ιδέα από Μελισσοκομία διότι δεν γνωρίζει ότι η ανθοφορία καθορίζει σε μεγάλύτερο βαθμό τα χαρακτηριστικά του παραγωμενου μελιού απο ότι οι βιολογικές διαφορές ανάμεσα στις δυο ράτσες της Apis Melifera.
Αυτό που μου έκανε εντύπωση στο κείμενο ήταν οι αναφορές του συγγραφέα στο Αττικό μέλι.


Τελικά τι ήταν αυτό που έκανε τόσο περιζήτητο το Αττικό Μέλι ?


Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
Mayyor
Νέο Μέλος
Νέο Μέλος



Αριθμός μηνυμάτων : 12

Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Empty
ΔημοσίευσηΘέμα: Απ: Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής    Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής  Icon_minitimeΚυρ Ιουν 09, 2013 6:22 pm

Το αττικό μέλι ήταν κατά την αρχαιότητα το πλέον φημισμένο μέλι. Η φήμη του οφειλόταν κυρίως στο άρωμά του, μια που προερχόταν από την αρωματική χλωρίδα (θυμάρι, θρούμπι -Throubee?- κ.α. αρωματικά βότανα) της Αττικής και δη του Υμηττού.

Σημειωτέον πως η μελισσοκομία στην αρχαία Αθήνα ήταν πολύ ανεπτυγμένη και απόδειξη γι' αυτό είναι το πλήθος των κυψελών που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Το ότι υπήρχε αναπτυγμένη μελισσοκομία, που έχριζε μάλιστα ρυθμίσεων, μαρτυρά και η νομοθεσία του Σόλωνα που όριζε, στις αρχές ήδη του 6ου π.Χ. αιώνα, την -ελάχιστη- απόσταση μεταξύ των μελισσοκομείων. Η θέση της Αθήνας ως κυρίαρχης δύναμης για μεγάλο σχετικά διάστημα στον ελληνικό χώρο, καθώς και το εξαιρετικά ανεπτυγμένο εμπόριό της, βοήθησε ασφαλώς ώστε το περίφημο μέλι της να γίνει γνωστό σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο.

Πέραν αυτών όμως, οι Αθηναίοι φαίνεται πως δημιούργησαν μια νέα εξαιρετική ποιότητα του φημισμένου τους μελιού, το οποίο τρυγούνταν χωρίς τη χρήση καπνού. Έτσι το μέλι αυτό, το λεγόμενο "άκαπνο", διατηρούσε στο έπακρο το υπέροχο άρωμἀ του, χωρίς την αλλοίωση που επιφέρουν ουσίες προερχόμενες από τον καπνό του μελισσοκόμου. Το μέλι αυτό θα έχαιρε βέβαια υψηλότερης τιμής από το ήδη ακριβό κοινό αττικό μέλι. Ο τρύγος του εν λόγω μελιού φαίνεται πως διενεργούνταν αποκλειστικά από τα μικρά προεκτάματα (δακτύλιοι επέκτασης) που χρησιμοποιούσαν στις μονόστομες πήλινες κυψέλες τους οι μελισσοκόμοι της Αθήνας.

Τέτοια ήταν η φήμη του αττικού μελιού που σε συνταγή οφθαλμολογίας που βρέθηκε σε ελληνικό πάπυρο στην Αίγυπτο συστήνεται κάποτε από τον ίδιο τον θεό (κατά πρόσταγμα του θεού), προφανώς τον Ασκληπιό. Το "άκαπνο" μέλι απαντά επίσης ως συστατικό ιατρικής συνταγής στο έργο του Πλίνιου του Πρεσβὐτερου, όπως και σε αυτό του Κολουμέλλα.

Η φήμη ωστόσο του αττικού μελιού δεν σταμάτησε με το τέλος της αρχαιότητας, αλλά συνεχίστηκε ως τη σύγχρονη εποχή. Πολλοί είναι οι περιηγητές εκείνοι, που επισκέφθηκαν επί Τουρκοκρατίας την Αττική, οι οποίοι εκθειάζουν το μέλι της, φθάνοντας μάλιστα ορισμένες φορές ως την υπερβολή.




Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω
 
Το Σατυρικόν του Πετρώνιου και οι μέλισσες της Αττικής
Επιστροφή στην κορυφή 
Σελίδα 1 από 1
 Παρόμοια θέματα
-
» Περιοχές ανθοφοριών Αττικής.
» Αλλη μια κλοπη στην Βαρκιζα Αττικης EL 902-598
» Ηρθε κι η σειρά μου, κλοπή στο Διόνυσο Αττικής
» Σεμινάρια μελισσοκομίας στη Νέα Μάκρη Αττικής 21-23 Αυγούστου 2013
» Οι Μέλισσες...

Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτήΔεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης
Melissologia :: Ειδικά θέματα :: Μελισσοκομική Ιστορία και Λαογραφία-
Μετάβαση σε: